آموزش نحوه تکثیر و شناسایی رفتارهای زنبور عسل

^{رشد و نمو : با در نظر گرفتن شرایطی که در ادامه مطالعه خواهید کرد ، ملکه اقدام به تخم ریزی می کند و زنبورهای جدید به کندو اضافه می شوند. در ادامه با نحوه تولید مثل و برخی از رفتارهای زنبور عسل آشنا شوید.}

 

 

^{دركلوني ممكن است سه نوع زنبور ديده شود: كارگر و ملكه  ـ که هر دو ماده اند ـ و زنبورهاي نـر ـ كه درشت ترند .}

^{هر كـدام از این زنـبورها به لحاظ ظـاهري ویژگی های متفاوتی دارند . در زنبور عسـل معمولاً تخم هایی که دارای اسپرم است و عمل لقاح روی آنها صورت می گيرد ،2nکروموزومی شده و به زنبور ماده تبدیل مي شوند . تخم هایی هم که عمل لقاح روی آنها صورت نگرفته ، n کروموزومی و به زنبور نرتبدیل می شوند . تخم زنبور عسل  از پوسته ی خارجی، سفیده و زرده تشکیل شده و هسته در داخل زرده قرار دارد .}

 

^{تخم بعد از سه روز به لارو تبدیل می شود . بدن لارو دو قسمتی است و از سـرسـینه و شـکم تشکیل شده است. مرحله ی لاروی از روز سوم تخم گذاری شروع می شود و تا شش روز ادامه می یابد .تنها هدف این مرحله ، خوردن و بزرگ تر شدن است . بنابراین قسمت اعظم بدن از یک لوله ی گوارشی تشکیل شده که انتهای آن بسته است.}

 

^{آن 1500 برابر می شود . زنبور نر و ملکه حدود 3000 برابرروز اول لاروی می شوند .}

  

^{مرحله ی پیش شفیرگی بعد از مرحله ی لاروی و قبل از مرحله ی شفیرگی قرار دارد و مدت آن دو روز است . درپیش شفیرگی که زنبورهنوز به شکل لارو است ، یک مرحله پوست اندازی صورت می گیرد و انتهای لوله ی گوارشی باز می شود   . غدد ابریشمی ـ که بعداً به غدد بزاقی تبدیل می شود ـ درآخرین مرحله ی لاروی رشد می کند . این غدد در پیش شفیرگی شروع به ترشح ابریشم  می کند . دردو روزی که پیش شفیرگی طول می کشد ، درحجره بسته است .}

 

^{مرحله ی بعد ، مرحله ی شفیرگی است. مشخصه ی این مرحله نمو و تمایز است . در اوایل این مرحله چشم ها سفید است . پاها، بال ها، ضمائم دهاني و آنتن دراین مرحله شروع به رشد می کنند .}

 

^{بعد از خارج شدن زنبور بالغ از شفیره ، مرحله ی جدیدی از فعالیت های زنبور شروع می شود .این فعالیت ها به اقتضای سن زنبور، متفاوتند . کار زنبور ملکه،تخم ریزی و بقای کلونی است . زنبور ملکه نقش رهبر را ایفا می کند . زنبور نر فقط در جفت گیری با ملکه شرکت می کند وسایر کارهای کلونی مثل جمع آوری شهد، دفاع از کلونی و . . . بر عهده ی زنبورهای کارگر است. فعالیت زنبور کارگر بعد از خروج از شفیره شامل دو بخش است:}

 

^{1 - فعالیت های داخل کندو                      2- فعالیت های خارج کندو}

 

^{فعالیت های داخل کندو حدوداً تا بيست روزگی ادامه می يابد و فعالیت های خارج کندو بعد از بيست روزگی آغاز می شود.}

 

^{فعالیت های خارج ازکندوی زنبور، عمدتاً از سه هفتگی شروع می شود . این فعالیت ها عمدتاً جمع آوری شهد ، گرده ، آب ، بره موم و ... را دربرمی گیرد .فعالیت زنبور کارگر ابتدا با پرواز های جهت یابی و شناسایی آغازمی شود . مدت این پرواز حدود 5 دقیقه و زمان آن معمولاً بعد از ظهراست ؛ سپس به جستجوی آب ، گرده و شهد می پردازد . زنبور برای جمع آوری شهد ، خرطوم خود را داخل گل کرده ، شهد را شناسایی می کند .}

 

^{زنبورعسل نوزادان خود را اعم از تخم وشفيره درمحدوده ای کروی شكل در کلونی می پروراند . این محدوده را فضاي پرورشي می نامند . معمولاً ملكه اولین تخم را در وسط اين فضا می گذارد و به صورت شعاعي از آن دور مي گردد . به بيان ديگر، بزرگ ترين نوزاد از نظر سنی در وسط اين كره قرار دارد و جوان ترين آنها در قاب هاي كناری است  .}

 

^{به طورمعمول حرارت داخل كندو جهت پرورش نوزادان درحدّ 33 درجه ی سانتي گراد حفظ مي شود . رطوبت مورد نياز هم بين40 تا 50 درصد متغير است . از نظر زیست شناسی، زنبور عسل اجتماعی ترین جانور موجود است . بنابراین  نحوه ی ارتباط بین اعضای آن می تواند از اهمیت بسیاری برخوردار باشد .زنبور عسل بیشتر مفاهیم را با رقص و نیز ترشحی به نام « فرومون» به  اعضای جمعیت خود منتقل می کند .درمورد رقص های زنبورعسل و« فرومون» به طور مفصل درقسمت رفتار شناسی بحث شده است.}

 

^{بچه کندو} 

 

^{کلونی های هر چهار گونه ی زنبورعسل به یک شیوه تولید مثل می کنند : (تقسیم جمعیت های بالغ و مهاجرت قسمت های دختری یا بچه کندوها به آشیانه های جدید) . هر بچه کندو یک ملکه ی بارور دارد وحدود بیست و پنج تا هشتاد درصد کلونی اصلی را تشکیل می دهد . به طورمعمول ، کارگران جوان وبیشتر زنبورهاي نر در کلونی اصلی می مانند . چند حجره ی پرورش ملکه نیز در این کلونی وجود دارد .}

 

^{به طورمعمول ، پس از چند روز یکی از این ملکه ها برسایرملکه ها غلبه کرده ،جانشین ملکه ی مادرمی شود . همچنین ممکن است ، پس از خروج ملكه مادر با جمعيت اول یک یا چند بچه کندوی دیگر نیز از کندو خارج شوند وهر یک کلونی جدیدی تشکیل  دهند . به این بچه کندوهای بعدی که ملکه ی باکره و جمعیت کمتری دارند پس بچه (After swarm) گفته می شود . این اصطلاح در مقابل پیش بچه (Prime swarm) یعنی اولین بچه کندویی که ملکه ي بارور دارد به کار می رود .روی هم رفته ، در اين فرآيند ممکن است مواردی بدین قرار در کلونی اتفاق بیفتد : تولید مثلی طبق آنچه در سطر اول این عنوان گفته شده ، مهاجرت بدون تقسیم (فرار بچه کندو) ،جایگزینی ملکه بدون بچه کندو (جانشینی ملکه) و نیز حالت هايی بین این سه پدیده}

 

^{توليد مثل}

 

^{پدیده ی تولید مثل کلونی مانند سایر رفتارها ی زنبورعسل تحت تأثیر فرومون هایی است که زنبورها ترشح می کنند . دراصل دو عامل باعث آغاز این روند خواهد شد :}

 

^{1 - ازدحام بیش از حد جمعیت در داخل کندو ؛ به ویژه روی قاب های پرورش نوزاد}

 

^{2 - پیری ، از کار افتادگی و یا از دست رفتن ملکه اصولاً برای حفظ و انسجام یک کلونی ، تولید و پخش ماده ای به اسم ماده ی  ملکه که از غدد تحت فکی ملکه ترشح می شود در بین کارگران لازم است . هنگامی که ملکه بیش از یک سال داشته باشد ، تولید این ماده کاهش می یابد . همچنین ، اگر تعداد کارگران کلونی بیش از حد افزایش یابد و یا هر عامل دیگری باعث تجمع کارگران بیکار در گوشه ای از کندو گردد ، این ماده کمتر به آن قسمت از جمعیت می رسد .فيلم1}

 

^{همین مسأله باعث می شود که تولید مثل کلونی آغاز شده وکارگران ،حجره های   پرورش ملکه را بسازند . به طورمعمول ، ملکه ی مادرهمزمان با بستن در اولین حجره ی ملکه يعني 9 روز پس از تخمگزاري داخل آن ،از کلونی خارج می شود .حدود یک هفته بعد ، اولین ملکه ی دختر با اتمام دوران شفیرگی از حجره ی خود خارج و پس ازغلبه بردیگر ملکه های باکره ،جانشین ملکه ی مادرمی گردد. ممکن است اولین ملکه ی باکره  8 الی 9 روزپس از خروج ملکه ي مادرـ در صورتی که ازدحام کارگران درکلونی اصلی کم نشده باشد ـ ايجاد  پس بچه کند .معمولاً اولین پس بچه ی ملکه ي باکره ازاولین بچه کندو کوچک ترمی باشد ؛ اما درمدت زمانی کمتر از یک سال ، بسیار بزرگ خواهد شد .}

^{امکان دارد 3 الی 4 روز بعد کلونی مادردوباره پس بچه بدهد و حتی ممکن است هر روز بچه کندوهای کوچک را خارج کند تا زمانی که علل بچه کندو توسط زنبوردار کنترل و یا خودبه خود متوقف شود . تعداد این بچه ها به گونه ، نژاد و شرایط محیطی زنبورستان بستگی دارد . سرانجام ، در کندوی اصلی یک ملکه جانشین مادر خود می شود . این ملکه  5 الی 6 روز پس از خروج از حجره ، بالغ شده و به منظور جفت گیری آماده ی  پروازمی شود . در صورت مساعد بودن شرایط آب وهوایی ، پرواز جفت گیری معمولاًدر وسط یک روزبهاری انجام می شود و حدود 2 ساعت به طول  می انجامد .ملکه در طول عمر خود تنها یک بار و با حدود 7 تا 8 نر جفت گیری و اسپرم ذخیره می نماید . ملکه پس از جفت گیری به کندو بازگشته و حدود 3 الی 7 روز بعد ، تخم ریزی خود را آغازمی کند .}

 

^تغذیه

 

^{مواد مغذی مورد نیاز زنبور عسل همانند اکثر جانوران شامل گروه های غذایی آب، کربو هیدرات، چربی، پروتئین، ویتامین ها ومواد معدنی  می باشد .  این مواد بیشتر از دو منبع شهد و گرده ی گل ها تأمین می شود . شهد عمدتاً کربوهیدرات و گرده سایر موادّ مغذی را برای زنبور عسل تأمین می کند . ملکه در کلونی ازسایرزنبورها مستثناست ؛زيرا در طول عمر خود از دوره ی لاروی تا پايان عمر از ژله ی رویال تغذیه می کند؛ در حالی که زنبور کارگر و نر تنها در سه روز اول لاروی از اين ماده ی ارزشمند تغذیه می کنند.}

 

^{نکته ی مهم درمورد تغذیه ی زنبورها این است که زنبورهیچ چیز را نمی جود ، بلکه می نوشد ؛ یعنی غذای مایع مصرف می کند و اگر غذا جامد باشد، با بزاق آن را مایع می کند، سپس می مکد.}

 

^{زنبور عسل دو جفت غدد بزاقی دارد ؛ یک جفت آن غدد بزاقی سینه ای است و یک جفت غدد بزاقی سری که به قاعده ی زبان متصل است.غدد بزاقی سینه ای از رشد غدد ابریشمی لارو و غدد بزاقی سری از رشته لوله های بزاقی مرحله ی شفیرگی حاصل شده است . یک جفت غدد شیری وجود دارد که در دوطرف سر و زیر حلق قرار دارد . کار آنها این است که برای تغذیه ی ملکه و لارو های زنبور عسل ژله ی رویال یا شيره ي شاهانه ترشح نمایند .غدد آرواره ای ،داخل سر زنبورهاي کارگر و ملکه قرار دارد ؛اما نوع ترشح آنها در دو نوع زنبور كارگر و ملكه با هم تفاوت دارد .}

 

^{قسمت اعظم دستگاه گوارش درشکم قراردارد وعسل دان، پیش معده، معده، روده ی باریک، ركتوم و مخرج را شامل مي شود . پس از جمع آوری شهد  3/2حجم شکم را عسل دان تشکیل می دهد .}

 

 ^{به همین ترتیب در مواقعی که امکان دفع مدفوع نیست مانند زمستان ،  3/2 حجم شکم با رکتوم اشغال می شود.}

 

^{دستگاه گوارش از یک لوله تشکیل شده که از دهان شروع و به مخرج ختم می شود. مری از دهان شروع وپس از طی مسيرگردن و سینه به عسل دان متصل می شود. پیش معده پس از عسل دان قرار دارد و در حقیقت نقش دریچه ی هوشمند معده را ایفا می کند . موهاي روی پیش معده محل فیلتر غذا ست.}

 

^{معده : که s مانند است بعد از پیش معده قرار گرفته ، روده به آن متصل می شود. (روده در انتهای بدن و در محفظه ی نیش به مخرج ختم می گردد.)}

 

^{کار معده ، هضم و جذب مواد غذایی است و وظیفه ی روده این است که باقی مانده ی زاید مواد غذایی را به خارج از بدن منتقل کند . در محل اتصال روده به معده حدود یک صد عدد لوله ی باریک به نام لوله های «مالپيگي »وجود دارد . وظیفه ی آن ها گرفتن مواد زاید خون و ریختن آن به روده است .} 

 

^{دستگاه تولید مثل : کل این دستگاه در داخل شکم قرار دارد . بر خلاف  دستگاه تولید مثل زنبورهای کارگر، دستگاه تولید مثل زنبورهای نر و ملکه پیشرفته   است.}

 

^{رفتارهای زنبور عسل}

 

^{1 - رفتار غارت (Robbing)}

 

^{معمولاً اين رفتار در فصل كاهش جريان شهد( اواخر تابستان )یا بعد از برداشت محصول رخ می دهد . اگر در زنبورستان کندوهای زنبور عسل با قدرت های متفاوت وجود داشته باشند ، کندوی قوی به غارت کندوی ضعیف تحریک می شود؛ این رفتار در انتقال بیماری ها  بسیارمؤثر است .}

 

^{2 - رفتار تهویه (fanning)}

 

   ^{این رفتار در دو حالت انجام می شود :}  

 

^{1 - برای تنظیم درجه حرارت 2 - برای پخش فرومون که مهم ترین آن « فرومون نازانف» است .}

  

^{3 - رفتار دفاع (Patrolling)}

 

^{دفاع زنبور عمدتاً برای محافظت از کلونی است. این رفتار حتی در زنبورهای تنها که زندگی اجتماعی ندارند نیز دیده می شود. تعداد زنبورهایی که از کلونی دفاع می کنند درهر فصل متغيّراست و با جریان شهد رابطه ای مستقیم دارد.هر چه جریان شهد بیشترباشد زنبور بيشتر به آن سرگرم مي شود و رفتار تهاجمي کمتری خواهد داشت . زنبورعسل حداکثر تا فاصله ی 140متر از كندو ،از خود رفتار دفاعی نشان می دهد .}

 

^{در حالت دفاعی ، ماده ای به نام «ایزوفنیل استات» نقش دارد . وقتی این ماده  از نیش و ضمائم آن خارج شود در محیط پخش می شود .  سایر کارگرها را تحریک می کند که نیش بزنند . حوزه ی تأثيراین ماده در فاصله ي يک تا ده متری اطراف کلونی است.}

 

^{4 - رفتار ترشح موم}

 

^{این رفتار برای ساختن شان هاي كلوني است .  به منظور مديريت و جهت دادن به اين رفتار زنبور عسل در موقع مناسب به کلونی پایه ی مومی می دهند . به موقع دادن پایه ی مومی به کلونی از وحشي بافي قابها جلوگيري مي كند ودر بازدهی زنبورداری تأثیر مثبت دارد. هر کلونی قوی معمولاً سالانه تا 400 گرم موم تولید می کند .}

 

^{5 - رفتار برقراری ارتباط}

 

^{این رفتارمعمولاً بیشتر با رقص نمود می يابد؛ ولی فرومون ها و حتی صداهای مختلف در برقراری ارتباط بین زنبورها مؤثرند .}

 

^{زنبور هنگام رقص به سه عامل توجه می کند :}

 

^{الف- موقعیت خورشید ؛  ب- موقعیت شهد ؛  پ- موقعیت کندو}

 

^{زنبور با رقص خود سه مفهوم را انتقال می دهد : جهت، فاصله و منظور از سفر(میزان ارزش منبع شهد با شدّت حرکت شکم زنبور مشخص می شود) .در عرض نیم ساعت حدود شصت درصد زنبورها متوجه ي این اطلاعات می شوند .}

 

^{دو نوع رقص در زنبور دیده می شود:}

 

^{1 -    دايره اي كه براي انتقال اطلاعات مربوط به سوژه اي كه در فا صله كمتر از 100 متر قرار دارد به كار مي رود}

 

^{2 - رقص به شكل هشت لاتين (8) كه در مورد مسافت بيش از 100 متر انجام مي شود .}

 

^{فرومون ها :}

 

^{مواد شیمیایی هستند که غدد آنها را تولید می کنند و به بیرون ازبدن حیوان ترشح می شوند . این فرومون ها وقتی به حیوانات دیگراز همان گونه می رسند پیامی را انتقال می دهند. این پیام ها ممکن است از طریق هوا ، غذا و یا  تماس با شاخک ها منتقل شوند . فرومون ها اگرچه به وسیله ي غدد ترشح می شوند اما هورمون نیستند . هورمون ها در داخل بدن ترشح می شوند و اطلاعات را فقط در داخل بدن منتقل می کنند . زنبورهای عسـل نسبت به سایر حیوانـات ، فـرومون  های  شناخته شده ي بیشتری تـولید می کنند . این فرومون ها معمولاً فقط از کربن ،هیدروژن و اکسیژن تشکیل شده اند . ترکیب شیمیايی آنها نسبتاً  ساده است . وزن مولکولی آنها پایین و بین 80 تا 300 می باشد .}

 

 ^{اکثر فعالیت های زنبور عسل با فرومون ها هدایت می شود و زندگی اجتماعی زنبور عسل وابسته به آن است .  فرومون ها را از نظر کاربرد به دو گروه داخل کندو و خارج کندو تقسیم می کنند . از مهم ترین فرومون هایی که در خارج کندو استفاده می شود می توان به جذب کننده های جنسی ،  فرومون های هشداردهنده ، ترشح غدد نازانف و آنهایی که در جمع کردن زنبورهای بچه کندو به کار می روند اشاره نمود .}

 

^{فرومون های اعلام خطر، برای دفاع از آشیانه ، لاروها و ذخایرعسل و گرده در برابر دشمنان به کار می روند . این فرومون ها توسط دستگاه نیش و غدد آرواره ای  تولید می شود .آنها باعث هوشیاری زنبورها ، خبر کردن کلونی ، علامت دادن به نشانه ی حمله ی دشمن می شوند و زنبورها را تحریک می کنند تا نیش بزنند .}

 

 ^{هنگامی که زنبورهای نگهبان سوراخ پرواز از وجود دشمن با خبر می شوند ، شکم خود را بالا می برند و نیش را بیرون می آورند که  گاهی اوقات قطره ای زهر از آن می چکد . زنبورها در این حالت به منظور انتشار این فرومون ، شروع به بال زدن درجا می کنند . این امر باعث ایجاد وضعیت تهاجمی در سایر زنبورها می شود .درنتیجه زنبورها  به هر چیزی در نزدیکی کندو مخصوصاً  اگر سیاه و متحرک  باشد و یا بوی پستانداران را بدهد حمله  می کنند .}

 

 ^{ترکیب اصلی فرومون های هشداری ،« ایزوفنیل استات »است که تا 5 دقیقه پس از نیش زدن از کیسه ی زهر بر جای مانده بر روی بدن پستاندارهدف ، آزاد می شود . این ماده یک واکنش سریع را ایجاد می کند .}

 

^{بیشتر زنبورداران پی برده اند که بوی فرومونهای هشداری را می توانند با دود خنثی نمایند . زنبورهای دود داده شده حمله نمی کنند بلکه با عقب نشینی بطرف کندو عسلدانشان را پر از عسل می نمایند .}

 

^{دومین فرومون هشداری ،« 2 هپتانون » است که از غدد آرواره ای کارگران ترشح می شود .تأثیراین فرومون به مراتب کمتر از ایزوفنیل استات است و بیشتر برای حشرات مهاجم به کار می رود .}

 

^{بیشتر زنبورداران پی برده اند که می توانند بوی فرومون های هشداری را با دود خنثی نمایند . زنبورهایی که دود را حس کرده اند حمله نمی کنند بلکه با عقب نشینی به طرف کندو ، عسل دانشان را پر از عسل می نمایند .}

 

^{یکی دیگر ازفرومون های مهم زنبور عسل ، فرومون «نازانف» است که فقط توسط زنبورهای کارگر در موارد : علامت گذاری منبع آب ، ورودی کندو و نیز به عنوان عاملی جهت گردآوری زنبورها به طرف خوشه ي بچه کندو ترشح می شود .البته ترشح غدد آرواره ای ملکه درهماهنگی حرکت دسته جمعی بچه کندو نیز مؤثر است .غده ی نازانف درقسمت  پشتی حلقه ی هفتم شکم و زیر آن قرار دارد . این غده با خم کردن شکم دیده می شود .ثابت شده است که ترکیب های مختلف مربوط به بوی کلونی، بازگشت زنبورهایی را که به دنبال شهد رفته بودند در پي داشته و هدایت آن ها را به داخل کندو تسهیل می نماید .اين بوهای مؤثر مانند شـان خالی ، عسـل،  گـرده ، بـره موم ، مـوم خالص زنبور عسل ، ملکه ، زنبور نرو کارگرهای زنده ، کارگرهایی که به تازگی کشته شده اند و کلیه ی موادی که همراه کارگران وارد کندو می شود و همچنین فرومون صناعی نازانف می باشد .}

 

^{6 - رفتار تولید مثل یا بچه کندويا ازدياد خارجي كلوني (Swarming)}

 

^{کلونی زنبور عسل معمولاً در ماه های اردیبهشت و خرداد  به تکثیر خارجی خود می پردازد . به عبارت دیگر، یک کلونی با افزایش جمعیت خود ، به دو یا تعداد بیشتری کلونی تقسیم می شود .}

 

^{دراين دو ماه طی فرایندی پیچیده که عمدتاً تحت تأثیر فرومون های ملکه است ، کارگران اقدام به ساخت تعدادی حجره ی ملکه نموده و ملکه داخل آنها تخم می گذارد.}

 

^{هم زمان با طي دوران لاروي ملكه هاي جوان ، ملكه ی مادر ابتدا تخم گذاری را کاهش می دهد و بعد از چند روز آن را قطع می کند . سپس قبل از باز شدن در اين حجره ها ، ملکه با حدود  30 تا 70 درصد  کارگرها کندو را ترک می کند . این رفتار بیشتر موقعی رخ می دهد که تعادل بین جمعیت و فضای داخلی کندو ازبین رفته باشد و اين عدم  تعادل ، موجب ازدیاد جمعیت خارجی شود.}

 

   ^{در کندوی سابق نیز، ملکه ها پس از خروج از حجره های خود و طی نمودن دوران دگردیسی با یکدیگر رقابت می کنند و سرانجام یکی از آنها به عنوان ملکه ی جدید پذیرفته می شود . این ملکه ی جدید پس از جفت گیری تخم ریزی خود را آغاز می نماید . دربرخی از موارد دو یا چند ملکه ی باکره باقی می ماند و هریک با تعدادی از اعضای جمعیت ها همانند مادر خود ،کندو را ترک و محل جدیدی را برای خود انتخاب می کند . این بچه کندوها را که ملکه ی نابارور دارند« پس بچه» می گویند .}

 

 ^{در کندوی سابق نیز، ملکه هاي جوان پس از خروج از حجره های خود و طی نمودن دوران دگردیسی با یک دیگر رقابت می کنند و سرانجام یکی از آنها به عنوان ملکه ی جدید پذیرفته می شود . این ملکه ی جدید پس از جفت گیری تخم ریزی خود را آغاز می نماید . دربرخی از موارد دو یا چند ملکه ی باکره باقی می ماند و هریک با تعدادی از اعضای جمعیت ها همانند مادر خود ،کندو را ترک و محل جدیدی را برای خود انتخاب می کند . این بچه کندوها را که ملکه ی نابارور دارند  « پس بچه» می گویند .}

 

^{7 - رفتار تنظیم حرارت}

 

^{این رفتار عبارت است ازدرجا بال زدن کارگران که به آن رفتار تهویه(fanning)  می گویند . آوردن آب به داخل کندو وجریان دادن به هوای ورودی از دریچه ی سوراخ پرواز نیز از دیگر رفتارهای تنظیم حرارت است .}

 

^{بیشتر شهد در درجه حرارت 25 - 36 درجه ی سانتی گراد وارد کندو می شود . اگر درجه حرارت از 36 تا 38 درجه ی سانتی گراد بیشتر باشد ، رفتار تهویه و سرد كردن کلونی شروع می شود . رطوبت كندو معمولاً بين 40 تا 50 درصد متغيرمي باشد .نوزادان در حرارت 33 - 35 درجه پرورش می يابند .  موم درحرارت 33 - 36 درجه ترشح می شود . حرارت داخل خوشه 29 درجه است و جفت گيري معمولاً در حرارت بین 16 - 24 درجه صورت می گیرد . زنبورها در 14 درجه شروع به خوشه بستن می کنند و در 10 درجه ، دیگر پرواز نمی کنند و نیز در 5 درجه میل به تحرک را از دست می دهند .}

 

^{اگر زنبور دردمای صفردرجه ازخوشه جدا شود، می میرد و در2- درجه یخ می زند. زنبور در دمای 3 تا 4 درجه که دمای يخچال است ، 2 تا3 روز به طور غیر فعال زنده می ماند .}

 

^{8 - رفتار جستجو گری و جمع آوری گرده و نوش}

 

^{زنبور عسل در همه ی فعالیت های خود صرفه جو است و با محاسبه ی دقیق زمان باز شدن  گل ها ، وقت و انرژی لازم را برای جمع آوری شهد و گرده تعیین می کند . رفتار جستجو گری از 21 روزگی شروع می شود و 3 تا 4 روز طول می کشد . زنبورحدود 20 روز روی گل های باز شده کار می کند . حدود 25 درصد جستجو گران کلونی ، گرده و 50 تا 60درصد آن ها شهد و بقیه مخلوطی از این دو را به کندو می آورند . زنبور عسل در رفتار جستجو گری حدود مکانی و زمانی خاصی را رعایت می کند . حدود زمانی را گل ها تعیین می کنند و حداکثر حدود جغرافیایی معمولاً به شعاع 6 کیلومتر از کندو می رسد . این محدوده در شرايط استثنایی بیشتر است.}

 

^{زنبور به زمان گل دادن و باز شدن گل ها در طول روز، زمان ترشح بیشترين مقدار شهد و غلظت آن توجه دارد . از بین عامل زمان ترشح بیشترين مقدار شهد و غلظت ، زنبور غلظت را انتخاب می کند .}

 

^{زمان لازم برای رسیدن به گل یا فاصله ی گل از کندو مهم است . سرعت زنبور عسل در شرایط معمولی حدود 24 کیلومتر در ساعت است ؛ بنابراین مشخص است این فاصله هرچه کمترباشد بهتر است .}

  

^{کارگرهایی که روی گل مورد نظر می نشینند ، ماده اي از خود ترشح می کنند تا سایر کارگرها به سوی آن گل نیایند ؛ در نتیجه بازده ی  زنبور بالا می رود ؛ به خاطر این که یک گل تا مدتي بدون فايده ملاقات شود .}

 

^{کارگران جستجوگر شهد معمولاً فقط روی یک نوع گل فعالیت می کنند وتا زمانی که آن نوع گل وجود دارد به سراغ گل های دیگر نمی روند . این رفتار زنبور عسل که به اصطلاحاً رفتار  تک گلی نام دارد ، در گرده افشانی گیاهی از ارزش بالایی برخوردار است .}

 

^{هر زنبور برای جستجوی گرده 6 تا 180 دقیقه وقت صرف می نماید . زنبور به 8 تا 100 گل پرواز می کند و حدود 12 - 29 میلی گرم گرده را با خود به داخل کندو می آورد . زنبور این کار را 6 تا 47 مرتبه در روز انجام می دهد.}

 

^{سفر زنبوربرای جمع آوری شهد نیز، 15 تا 20 دقیقه طول مي كشد و به 1 تا 1400 گل پرواز می کند . در هر سفر 25 تا 70 میلی گرم شهد به داخل کندو می آورد. این کار را 6 تا 14 مرتبه در روز تکرار می کند.}

 

^{9 - رفتار  تخته ي رختشويي( Wash Board)}

 

^{در این رفتار ، زنبورها روي ديواره ی خارجي كندو به دنبال يک ديگرساكن مي ايستند وحركتي ندارند . دلايل اين رفتار نا شناخته است.}

 

^{اصول زنبورداری لانگستروت}

 

^{در زنبورداری اصول اولیه ای وجود دارد که یک زنبوردار ماهر باید آنها را بداند این اصول عبارتند از :}

 

^{1 - زنبورهای عسلی که عسل دانشان با عسل پر شده ، هرگز تمایلی به حمله کردن از خود نشان نمی دهند .}

 

^{2 - با تحریک کردن زنبورهای عسل برای پذیرفتن شربت ، آنها همیشه آرام تربیت می شوند.}

 

^{3 - هنگامی که زنبورهای عسل با دود ، صدای بلند یا ضربه برکندوهایشان وحشت زده می شوند ، بیشتر تمایلشان را به نیش زدن ازدست می دهند .}

 

^{4 - زنبورهای عسل از حرکات سریع در اطراف کندویشان بیزارند ، مخصوصاً هر حرکتی که شان هایشان را تکان دهد .}

 

^{5 - زنبورها ازبوهای آزاردهنده ی عرق حیوانات وهوای تنفسی بد بوی انسان ها تنفر دارند .}

 

^{6 - زنبوردار همه ی سودش را از ذخایر جمعیت هایش به دست می آورد که این ذخایر در اوایل بهار زیاد و سالم است .}

 

^{7 - در مناطقی که منابع گیاهی فقط برای دوره زمانی کوتاهی ، زیاد است ، بیشترین محصول عسل به وسیله ی توسعه ی ملایم جمعیت ها تأمین می شود .}

 

^{8 - توسعه ی تدريجي کلونی ها درهریک از فصل ها  و دریک مدت طولانی ، بهترین ، ایمن ترین و ارزان ترین شیوه ی مدیریت زنبورداری است .}

 

^{9 - کلونی هایی که ملکه ی خود را ازدست داده اند ، به وسیله ی حشرات موذی یا زنبورهای غارتگر ازبين ميرود .}

 

^{10 - تکثیر کلونی ها باید به فصلی که زنبورها عسل را ذخیره می کنند ، محدود شود و هنگامی که منابع گیاهی کمیاب است ، باید بیشترین تمهیدات جهت پیشگیری از غارت به کار گرفته شود .}